Afazja

ICD-10 R47.0

Afazja to spowodowane organicznym uszkodzeniem, odpowiednich struktur mózgowych, częściowe lub całkowite zaburzenie mechanizmów programujących czynności mowy u człowieka, który już uprzednio opanował te czynności.

Dosłownie "afazja" oznacza całkowitą utratę zdolności posługiwania się językiem. Czasami stosuje się dodatkowo pojęcie "dysfazja" w celu określenia większości przypadków, kiedy funkcje językowe są zaburzone, ale nie są całkowicie zniesione

Epidemiologia

Raport WHO – na każde 1000 mieszkańców przypada corocznie 2 – 4 osób.

W Polsce. Na każde 1000 przypada 2 – 6 osób.

Główne przyczyny:

• udar mózgu – nawet 50%;
• uraz głowy – ok. 25%;
• pozostałe przypadki – choroby degeneracyjne, guzy, zatrucia procesy zapalne;

Czynniki przedchorobowe warunkujące przebieg afazji:

• inteligencja;
• wykształcenie;
• przyzwyczajenia językowe;

Istota afazji

Definicja robocza:
afazja to nabyte zaburzenie lub utrata zdolności językowych w następstwie różnego rodzaju organicznych uszkodzeń mózgu.

zaburzeniu ulegają struktury językowe:

• mówienie
• rozumienie
• czytanie
• pisanie
• liczenia

Przyczyny afazji

• schorzenia naczyniowe(udary mózgu niedokrwienne oraz krwotoczne);
• urazy czaszkowo - mózgowe;
• choroby  degeneracyjne;
• zmiany nowotworowe;
• zatrucia toksynami;
• procesy zapalne spowodowane infekcjami bakteryjnymi, wirusowymi lub grzybiczymi.

W zależności od przyczyny afazji występują różnice w zakresie:

• prognozy;
• profilu demograficznego pacjentów;
• objawów współwystępujących;
• zachowań werbalnych;

Przebieg afazji różni się więc nie tylko w zależności od lokalizacji uszkodzenia, ale też od etiologii. Np.:

• udar, uraz - pełny obraz afazji;
• nowotwór, zmiany degeneracyjne - rozwój afazji w czasie;
• zmiany zwyrodnieniowe - rozproszone uszkodzenie tkanki.

Stałość w przebiegu afazji

• głębsza   → lżejsza;
• z jednego rodzaju do drugiego; zmiany te występują spontanicznie przez pewien okres;
• kolejny etap to - plateau. Tzw. okres spontanicznej poprawy;

Rodzaje afazji

Podziałów afazji jest wiele. Można jednak wyróżnić dwa podstawowe rodzaje polegające odpowiednio na:

• trudnościach z percepcją;
• trudnościach z ekspresją;

Obecnie przyjmuje się tzw. klasyfikację bostońską, gdzie afazję dzieli się na:

• płynną;
• niepłynną;

Istotą takiego podziału jest możliwość ilościowej analizy wyników pacjentów z afazją - ilość wypowiadanych słów na minutę. Ponadto w obrazie afazji zaklasyfikowanej do jednej z ww. kategorii dodać można inne cechy. Np. afazja płynna z cechami agramatyzmu, anomii itp.
Kiedy nie ma żadnego kontaktu z pacjentem - afazja całkowita.

Zaburzenia językowe przy afazji niepłynnej.

Afazja niepłynna (ruchowa, ekspresyjna, kodująca, Broki) - zaburzenie produkowania słów i tekstu, przy zachowanym rozumieniu.
Charakterystyka: powolne mówienie, zaburzona fluencja, większość używanych wyrazów to rzeczowniki.

Najbardziej charakterystyczne zaburzenia:

• agramatyzm - zaburzona struktura gramatyczna;
• parafazja semantyczna - używanie słów bliskoznacznych, bądź nieprecyzyjnych w miejsce właściwego słowa;
• peryfrazy - opisywanie przedmiotu lub czynności, której pacjent nie może wypowiedzieć. Np. na łyżkę mówi: to czym się je;
• anomia - omijanie lub opuszczanie słów, kórych pacjent nie jest w stanie sobie przypomnieć;

Najbardziej charakterystyczne zaburzenia:
parafazje werbalne - zastępowanie słowa celowego, słowem bliskobrzmiącym, w głębokiej postaci ciągiem głosek o przybliżonym brzmieniu.
paragramatyzm - budowanie wypowiedzi zawierających strukturę syntaktyczną, rytm, melodię, jednak przy braku sensu wypowiedzi.