ICD-10 R47.0
Afazja to spowodowane organicznym uszkodzeniem, odpowiednich struktur mózgowych, częściowe lub całkowite zaburzenie mechanizmów programujących czynności mowy u człowieka, który już uprzednio opanował te czynności.
Dosłownie "afazja" oznacza całkowitą utratę zdolności posługiwania się językiem. Czasami stosuje się dodatkowo pojęcie "dysfazja" w celu określenia większości przypadków, kiedy funkcje językowe są zaburzone, ale nie są całkowicie zniesione
Epidemiologia
Raport WHO – na każde 1000 mieszkańców przypada corocznie 2 – 4 osób.
W Polsce. Na każde 1000 przypada 2 – 6 osób.
Główne przyczyny:
- udar mózgu – nawet 50%;
- uraz głowy – ok. 25%;
- pozostałe przypadki – choroby degeneracyjne, guzy, zatrucia procesy zapalne;
Czynniki przedchorobowe warunkujące przebieg afazji:
- inteligencja;
- wykształcenie;
- przyzwyczajenia językowe;
Istota afazji
Definicja robocza:
afazja to nabyte zaburzenie lub utrata zdolności językowych w następstwie różnego rodzaju organicznych uszkodzeń mózgu.
zaburzeniu ulegają struktury językowe:
- mówienie
- rozumienie
- czytanie
- pisanie
- liczenia
Przyczyny afazji
- schorzenia naczyniowe(udary mózgu niedokrwienne oraz krwotoczne);
- urazy czaszkowo - mózgowe;
- choroby degeneracyjne;
- zmiany nowotworowe;
- zatrucia toksynami;
- procesy zapalne spowodowane infekcjami bakteryjnymi, wirusowymi lub grzybiczymi.
W zależności od przyczyny afazji występują różnice w zakresie:
- prognozy;
- profilu demograficznego pacjentów;
- objawów współwystępujących;
- zachowań werbalnych;
Przebieg afazji różni się więc nie tylko w zależności od lokalizacji uszkodzenia, ale też od etiologii. Np.:
- udar, uraz - pełny obraz afazji;
- nowotwór, zmiany degeneracyjne - rozwój afazji w czasie;
- zmiany zwyrodnieniowe - rozproszone uszkodzenie tkanki.
Stałość w przebiegu afazji
- głębsza → lżejsza;
- z jednego rodzaju do drugiego; zmiany te występują spontanicznie przez pewien okres;
- kolejny etap to - plateau. Tzw. okres spontanicznej poprawy;
Rodzaje afazji
Podziałów afazji jest wiele. Można jednak wyróżnić dwa podstawowe rodzaje polegające odpowiednio na:
- trudnościach z percepcją;
- trudnościach z ekspresją;
Obecnie przyjmuje się tzw. klasyfikację bostońską, gdzie afazję dzieli się na:
Istotą takiego podziału jest możliwość ilościowej analizy wyników pacjentów z afazją - ilość wypowiadanych słów na minutę. Ponadto w obrazie afazji zaklasyfikowanej do jednej z ww. kategorii dodać można inne cechy. Np. afazja płynna z cechami agramatyzmu, anomii itp.
Kiedy nie ma żadnego kontaktu z pacjentem - afazja całkowita.
Zaburzenia językowe przy afazji niepłynnej.
Afazja niepłynna (ruchowa, ekspresyjna, kodująca, Broki) - zaburzenie produkowania słów i tekstu, przy zachowanym rozumieniu.
Charakterystyka: powolne mówienie, zaburzona fluencja, większość używanych wyrazów to rzeczowniki.
Najbardziej charakterystyczne zaburzenia:
- agramatyzm - zaburzona struktura gramatyczna;
- parafazja semantyczna - używanie słów bliskoznacznych, bądź nieprecyzyjnych w miejsce właściwego słowa;
- peryfrazy - opisywanie przedmiotu lub czynności, której pacjent nie może wypowiedzieć. Np. na łyżkę mówi: to czym się je;
- anomia - omijanie lub opuszczanie słów, kórych pacjent nie jest w stanie sobie przypomnieć;
Najbardziej charakterystyczne zaburzenia:
parafazje werbalne - zastępowanie słowa celowego, słowem bliskobrzmiącym, w głębokiej postaci ciągiem głosek o przybliżonym brzmieniu.
paragramatyzm - budowanie wypowiedzi zawierających strukturę syntaktyczną, rytm, melodię, jednak przy braku sensu wypowiedzi.
